Waloryzacja umów w 2024 r., czyli jak poradzić sobie ze zmianami cen

Jak inflacja wpływa na wartość umowy?

Zacznijmy od wyjaśnienia, czym jest inflacja. To pojęcie odnosi się do powszechnego wzrostu cen. Innymi słowy, mówimy o inflacji, gdy za tę samą kwotę możemy nabyć coraz mniej. Główny Urząd Statystyczny ogłasza różnego rodzaju wskaźniki, z których najpopularniejszym jest średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych. Wskaźnik ten w I półroczu 2023 r. w stosunku do I półrocza 2022 r. wyniósł 115,0 (wzrost cen o 15,0%).

Dodanie klauzuli waloryzacyjnej do umowy oznacza uzależnienie wartości świadczenia od określonych czynników. Obecnie wzrost cen energii, paliw i innych produktów sprawia, że wiele umów staje się nierentownych. Ustalone ceny w umowie są zbyt niskie, co w rezultacie może skutkować kosztami realizacji umowy przewyższającymi przewidziane wynagrodzenie. Dlatego tak istotne jest właściwe skonstruowanie klauzuli waloryzacyjnej, która może ochronić przedsiębiorców przed znacznymi stratami finansowymi, a nawet przed bankructwem.

Pomimo tymczasowej stabilności cen metali nie należy tracić z horyzontu niepewnych, stale rosnących cen energii elektrycznej i gazu – będących czynnikami kluczowymi dla procesów obróbki metali i ich dostaw. Branża metalurgiczna, znana z intensywnego zużycia energii, odczuwa wzrost cen energii szczególnie dotkliwie. Procesy produkcyjne, takie jak topienie metali czy przeróbka surowców, są uzależnione od energochłonnych technologii, co sprawia, że koszty produkcji znacząco rosną. Konieczność dostosowania się do nowej rzeczywistości cenowej stawia przed przedsiębiorcami wyzwanie efektywnego zarządzania umowami.

Kto powinien korzystać z klauzul waloryzacyjnych?

O klauzulach waloryzacyjnych powinien myśleć przede wszystkim każdy przedsiębiorca, który wchodzi w relacje zarówno rozciągnięte w czasie, jak i te krótkotrwałe, ale obarczone dużym ryzykiem zmiany warunków ekonomicznych. O ile w przypadku zamówień publicznych konieczność zawarcia klauzuli wynika z przepisów ustawy, o tyle w przypadku kontraktów prywatnych, zgodnie z zasadą swobody umów, przedsiębiorcy mogą w zasadzie dowolnie kształtować jej treść.

Należy pamiętać o tym, że w przypadku braku odpowiednich zapisów w umowie lub ich nieskuteczności przedsiębiorców obowiązują normy w brzmieniu wynikającym z powszechnie obowiązujących przepisów prawa.

Jeżeli strony nie zamieszczą w umowie zapisów na wypadek zmian okoliczności rynkowych i gospodarczych, jedynym wyjściem dla wykonawcy kontraktu jest wystąpienie z żądaniem podwyższenia wynagrodzenia na drodze sądowej. Podczas procesu powód będzie musiał wykazać, że nastąpiła nadzwyczajna zmiana stosunków, czego nie można było przewidzieć w momencie podpisywania umowy. Tego rodzaju postępowania wiążą się niejednokrotnie z koniecznością powołania biegłych sądowych, co znacznie wydłuża czas trwania i zwiększa koszty procesu sądowego. Ponadto po wzrostach cen, które nastąpiły w 2022 i 2023, nie jest już tak prosto wykazać, że zmiana cen miała charakter nieprzewidywalny. Ostatnie lata wykształciły pewien trend, który nie pozostanie niezauważony.

Galeria