Surowce krytyczne: Europa jest wciąż daleka od nadrobienia zaległości

Komentarz Aylin Somersan Coqui, CEO Grupy Allianz Trade

Transformacja energetyczna nie będzie możliwa bez surowców krytycznych. Kobalt, lit, nikiel i inne metale mają kluczowe znaczenie dla zmiany sposobu, w jaki produkujemy i wykorzystujemy energię, niezbędne do wszystkiego, od pojazdów elektrycznych po turbiny wiatrowe. W scenariuszu zerowej emisji netto do 2050 r., zgodnym z porozumieniem paryskim, udział zapotrzebowania na technologie czystej energii znacznie wzrośnie w ciągu następnej dekady. Ma osiągnąć 60% w przypadku niklu i kobaltu oraz około 90% w przypadku litu. Oczekuje się, że do 2040 r. całkowite globalne wykorzystanie tych minerałów, w tym wykorzystanie związane z czystymi technologiami, wzrośnie o:

• 60% w przypadku miedzi,
• 100%-200% w przypadku niklu i kobaltu,
• 00% w przypadku litu.

Wyścig o kluczowe surowce już się rozpoczął. Popyt na te metale i minerały gwałtownie rośnie. Firmy i rządy potrzebują ich, aby osiągnąć ambitne cele zerowej emisji netto. Według Międzynarodowej Agencji Energii, rynek podwoił się w ciągu ostatnich 5 lat. Osiągnął 320 miliardów dolarów w 2022 roku i oczekuje się, że wzrośnie jeszcze od 2 do 4 razy. Inwestycje w sektorze również wzrosły, o +30% w 2022 r. po +20% wzroście w 2021 r. 

Od OPEC do OMEC: uwaga na kartelizację

Ale chociaż przyszłość będzie napędzana metalami, może być również ogrodzona żelaznymi kurtynami. W końcu kluczowe surowce są wysoce skoncentrowanymi zasobami. Chiny dominują w tej dziedzinie. Kontrolują prawie wszystkie ciężkie pierwiastki ziem rzadkich, 91% magnezu i 76% dostaw krzemu na całym świecie. Podobnie Demokratyczna Republika Konga kontroluje ponad 60% światowego rynku kobaltu, podczas gdy RPA posiada 71% udziału w platynie. Te geograficzne monopole już teraz powodują pewne zakłócenia cen i napięcia w dostawach.

Czytaj też >> 8 sposobów na ochronę towaru przed kradzieżą i wyłudzeniem

Podobnie jak kraje produkujące ropę naftową z OPEC, kraje bogate w minerały mogą zdecydować się na utworzenie Organizacji Krajów Eksportujących Metale. Mogą wywierać silną presję na importerów kluczowych surowców. Biorąc pod uwagę ich dużą zależność od importu kluczowych surowców, niektórzy członkowie UE byliby oczywiście zagrożeni. Taki kartel mógłby manipulować cenami, dalej zakłócać dostawy i ograniczać handel międzynarodowy. Koncentracja produkcji wokół wiodących firm łańcucha dostaw, w których Europa jest mniej obecna w porównaniu z USA czy Chinami, mogłaby również stworzyć zależności i narazić Europę na wojny handlowe między krajami trzecimi.

Europejska ustawa o surowcach krytycznych? Niewystarczająca

Zależność Europy od surowców krytycznych jest nie tylko realna, ale i silna. Przykładowo, w przypadku magnezu, germanu i metali ziem rzadkich Europa jest uzależniona głównie od jednego dostawcy – Chin. Jeśli chodzi o boran, to ta sama historia: Europa jest całkowicie uzależniona od Turcji. Europa jest w dużym stopniu narażona na zbliżające się ryzyko wyczerpania łańcuchów dostaw, co może zagrozić jej dążeniu do osiągnięcia celów porozumienia paryskiego.

W tym kontekście Unia Europejska powinna przyspieszyć i podjąć działania. Czy ustawa o surowcach krytycznych wystarczy, aby wypełnić lukę? Ledwie. Przyjrzyjmy się bliżej: Ustawa CRM proponuje 10% cel dla pozyskiwania 18 materiałów z UE. Jednak siedem z nich nie spełnia tego wymogu na etapie wydobycia. W przypadku tych siedmiu materiałów UE-27 jest w dużym stopniu zależna od zaopatrzenia z krajów trzecich (ponad 94%). Co więcej, ustawa CRM stanowi, że co najmniej 40% rocznego zużycia w UE-27 musi pochodzić z rafinacji w UE. Okazuje się, że spośród 24 wymienionych materiałów, 21 nie spełnia jeszcze tego wymogu. Lista przykładów jest długa. Wszyscy zgadzamy się co do celów, ale zasoby wykorzystywane do ich osiągnięcia są wysoce niewystarczające.