Problem jednoznacznego specyfikowania wymagań na rysunku konstrukcyjnym

Artykuł zwraca uwagę na problem niejednoznaczności na rysunku konstrukcyjnym i prezentuje sposoby jednoznacznego specyfikowania wymagań według norm ISO z zakresu specyfikacji geometrii wyrobów.

W artykule Klasyfikacja i oznaczanie wymiarów na rysunku technicznym, który ukazał się w czasopiśmie „Stal Metale & Nowe Technologie” [1], omówiona została klasyfikacja wymiarów liniowych (size) – zaprezentowano podział wymiarów na globalne (bezpośredni i pośredni) oraz lokalne (dwupunktowy, przekroju i fragmentu). Przedstawione zostały również interpretacja poszczególnych rodzajów wymiarów liniowych, sposoby ich oznaczania na rysunku technicznym maszynowym oraz przykładowe możliwości ich pomiaru. Należy jednak zwrócić uwagę na to, że pojęcie wymiary liniowe (zewnętrzne i wewnętrzne) w rozumieniu angielskiego wyrażenia size odnosi się jedynie do elementów wymiarowalnych. W normach dotyczących specyfikacji geometrii wyrobów (GPS) [2] termin ten odnosi się prawie wyłącznie do elementów przewidzianych do tworzenia pasowań.

W normach GPS występuje termin dimension, który również tłumaczy się jako wymiar, ale znaczenie tego terminu jest bardziej ogólne – obejmuje wcześniejszy size, a także odległość (distance), które z kolei obejmują inne przypadki, w tym wymiar mieszany albo inaczej wymiar stopnia (step). Specyfikowanie wymagań za pomocą wymiarów tolerowanych w rozumieniu size nie budzi żadnych wątpliwości. Jednak stosowane na rysunku wymiary tolerowane w stosunku do odległości prowadzą zwykle do niejednoznaczności i zgodnie z normą ISO 14405-2 [3] powinny w miarę możliwości być zastępowane wymiarami teoretycznie dokładnymi i tolerancjami geometrycznymi, w szczególności tolerancją p...