Brązy: stare-nowe materiały

Brązy są znane od prehistorii. Wydawałoby się, że już wszystko na ich temat wiadomo i trudno będzie znaleźć dla nich nowe zastosowania. Szczególnie w porównaniu z bardzo mocną konkurencją innych nowoczesnych materiałów, jak na przykład stopów aluminium, tytanu czy magnezu.

Historycznie nazwa brązy odnosi się do stopów, w których głównymi składnikami były miedź i cyna. Współcześnie nazwa brązy dotyczy stopów na bazie Cu z innymi metalami, z wyjątkiem Zn – wtedy mamy do czynienia z mosiądzami. Do grona brązów można zaliczyć brązy krzemowe, aluminiowe, ołowiowe, fosforowe. Każdy z tych materiałów cechuje się unikatowymi właściwościami. Brązy były jednymi z pierwszych materiałów metalicznych wykorzystywanych przez ludzi na szeroką skalę. Były cenione za twardość, wytrzymałość, możliwość nadawania dowolnego kształtu w wyniku procesów odlewniczych. Brązy miały bardzo szerokie zastosowanie i nawet w wiekach późniejszych były powszechnie stosowane do odlewania armat. Procesy przeróbki plastycznej nie były jeszcze dostatecznie rozwinięte, aby móc formować stale. Jednak wadą brązów jest ich ciężar właściwy, który wynosi około 8,8 g/cm3. Duża masa pancerza przyczyniała się do większego zmęczenia greckich żołnierzy, a w XVII wieku przeciążony szwedzki okręt królewski Vasa zatonął zaraz po opuszczeniu portu.

Dzisiaj brązy są jednak nadal niezastąpione w wielu dziedzinach. Tradycyjne brązy z dodatkiem ołowiu posiadają doskonałe własności odlewnicze, brązy z dodatkiem krzemu posiadają doskonałą odporność korozyjną, brązy wysokoołowiowe są stosowane jako materiały łożyskowe, a brązy aluminiowe posiadają właściwości nieiskrzące. Jest to szczególnie ważna cecha, takie materiały mogą być stosowane w środowisku o dużym zagrożeniu wybuchem, jak na przykład kopalnie. Niezwykle interesujące są również brązy berylowe. Okazuje się, że te materiały p...